Günümüzde sosyal medya hesaplarının kullanım oranlarının çok fazla artması hukuki bazı sorumlulukları da beraberinde getirmiştir. Hakaret suçu TCK 125. madde de düzenlenmiştir. Bu suçun internet üzerinden işlenmesi hali ise aynı madde de düzenlenen nitelikli hale ortaya koymaktadır. Dolayısıyla yazımızın konusu olan sosyal medya hakaret davasına dönüşebilmektedir.
Bu yazımızda inernet üzerinden hakaret suçunun nasıl oluştuğu, cezasının ne olduğu, suçun ispatı ve hangi sözlerin hakare
İnternetten Hakaret Suçu Nasıl Oluşur, Cezası Nedir?
Sosyal medya hakaret davası ile ilgili Türk Ceza Kanunu madde 125’ e göre; ‘Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.’ Hükmü bulunmaktadır.
İlgili maddede hakaret suçunun oluşması için iki ayrı eylem koşulu öne sürülmüştür. Bunlar;
- Onur, şeref ve saygınlığı zedeleyecek, rencide edecek şekilde bir eylem veya olgu isnat etmek
- Sövmek.
Bu iki koşulun ayrı ayrı veya birlikte bir araya gelmesiyle hakaret suçu oluşacaktır. Ancak bu cezanın genel hükmüdür. Aynı maddeyi sosyal medyaya uygulamaya çalıştığımızda bu kez ilgili maddenin 4. Fıkrasına bakmamız gerekecektir. Buna göre; ‘Hakaretin alenen işlenmesi hali’ baz alınıp cezanın da altıda biri oranında artırılacağı söylenmektedir.
Yani aleniyet cezayı artırıcı bir sebep olarak görülmektedir. Dolayısıyla internetten aleni olarak işlenen bir hakaret suçu normal ceza olan ‘üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasından altıda bir oranında daha fazla cezayla hükmolunur. Hükmü gereğince aleni olarak işlendiği için cezada artırıma gidilmiştir.
Ancak bahsi geçen suçun;
- Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
- Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
- Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Hükmü gereğince de cezanın tanımı ve sınırı yapılmıştır.
Aleniyet Nedir, Suçunun Alenen İşlenmesi Nasıl Olur?
Hukuk literatüründe aleniyet teknik bir tabirdir. Usul yasalarında ve özellikle Türk Ceza Kanununda sık sık bahsi geçen aleniyet tabiri, daha ziyade “Herkesin vakıf olabileceği bir şekilde” “kamuya açık olarak” anlamlarında kullanılmaktadır.
Başka bir ifadeyle internet ortamı ve sosyal medya platformları suçlarının alenen işlenmeye müsait olduğu alanlardır. Çünkü, tweet, facebook postu gibi yapılan tek bir paylaşım aynı anda birden fazla kişiye ulaşmakta, aleniyete yol açmaktadır. Artık o paylaşım kamunun bilgisine sunulan aleni bir paylaşımdır. Bu da yukarıda anlatıldığı şekilde cezayı arttıracaktır. Zira yapılan hakaretle birlikte suçun mağduru olan kişinin onuru ve şerefi zedelenecek, toplum içerisinde itibar kaybına uğrayacaktır.
Suçun Mağduru Kimdir?
İnternet üzerinden işlenen hakaret suçunun mağduru; e-posta, WhatsApp, messenger veya instagram yoluyla hakarete uğrayarak onur, şeref ve saygınlığı zedelenen kişidir. Kişi bu nedenlerle sosyal medya hakaret davası açabilir.
125/1’de suçun “bir kimseye” karşı işlenebileceği düzenlenmiştir. Buna göre; herhangi bir kişi bu suçun mağduru olabilir. Hakaret suçunun mağduru kendisine hakaret edilen kimsedir. Ölmüş kimsenin açıkça kimliğinin de belirtilmesi de gerekmez.
Hangi Sözler Hakaret Suçu Oluşturur?
Hangi sözlerin hakaret suçu oluşturacağı her somut olaya göre ayrı ayrı değerlendirilecektir. Örnek vermek gerekirse; ‘hayvan, aptal, şerefsiz’ kelimelerini her biri birer hakaret niteliğindedir. Ancak yorumlarda geçen “terbiyesiz, saygısız, riyakar, yalancı” vb. sözler hakaret suçu oluşturmaz. Ayrıca bir sözün hakaret olabilmesi için doğruluğunun da ispat edilmiş olmaması da gerekir. Eğer biri geçekten hırsızlık yaptıysa o kişiye ‘hırsız’ demek hakaret değil, bilinen bir durumun ortaya konulmasıdır. Bu konuda Yargıtay kararları da mevcuttur, daha detaylı bilgi için bu kararlara bakılabilir.
İnternetten Hakaret Suçu İşleme Vasıtaları Nelerdir?
TCK 125/2 hükmü uyarınca; “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.”
Söylenen sözün karşıya ulaşması içi bir takım ileti yollarına ihtiyaç vardır. Bu iletiler sesli ve yazılı olabileceği gibi görüntülü de olabilmektedir. Bu kapsamda yazılı ve sözlü iletilen her türlü metin hakaret suçunun kapsamına dâhildir. Play store ve appstore da bulunan mesajlaşma programları (wHatsapp, telegram vb.) veyahut hat üzerinden yapılan aramalar, mesajlaşmalar veya iletilen e-postalar hakaret suçuna sebebiyet verebilecektir.
İnternetten Hakaret Suçunun İspatı Nasıl Olacaktır?
Hakaret suçunun ispatı için özel bir delil, yol öngörülmemiştir. Kural olarak ispat için hukuka aykırı olarak elde edilen deliller dikkate alınmaz. Ancak, başkaca bir delil elde etme olanağının bulunmaması halinde kişinin rızası olmaksızın gerçekleştirilen ses kayıtlarının delil değeri kazanması mümkün hale gelebilir.
Bu açıdan internetten işlenen hakaret suçunda mağdur olan kişi, ekran görüntüleri, ses kayıtları vb. somut delillerle mağduriyetini ispat edebilecektir.
Twitter, instagram, facebook gibi şirketler kullanıcıların IP adreslerini soruşturma makamlarıyla paylaştıkları için faillerin IP adreslerine ulaşmak pek mümkün olmamaktadır. Kişilerin kendi gayretleriyle delil toplaması daha isabetli olacaktır.
Görüldüğü üzere bilişim hukuku ceza hukuku ile birlikte ele alınabilmekte ve bu durum bir bilişim avukatı varlığını gerekli kılabilmektedir.
İnternetten Hakaret Suçunun Zamanaşımı Ne Kadardır?
İnternetten hakaret suçunun zamanaşımı süresi 6 aydır. Bu süre hakaret eyleminin kime karşı gerçekleştirildiği anlaşıldıktan itibaren başlayacaktır. 6 aylık süre içerisinde eğer şikayetin gerçekleştirilmemesi halinde şikayet hakkı ortadan kalkar. Artık bu durumda mağdur taraf hakkını kaybetmiş olacaktır.
Hakaret Suçuyla İlgili Yargıtay Kararları:
1) Hakaret suçunda hakaret sayılmayan kelimeler ve sözler kanunda tek tek sayılmamıştır. Ancak Yargıtay’ın yerleşik kararlarıyla belirlenen bazı kelimeler vardır. Hakaret sayılmayan sözler kategorik olarak şunlardır:
Bek Partners ceza avukatı olarak uzman ve deneyimli kadrosu ile hizmet vermektedir.
