İdari Yargılama Usulünde Dava Açma Süreleri

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 125. maddesinde idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu kurala bağlanmıştır. Ancak  idarenin işlem ve eylemlerine karşı süre sınırlaması olmaksızın yargı yolunun açık olması idarenin işleyişi açısından sorunlara yol açabilir. Bu nedenle İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda dava açma hakkı belirli sürelerle sınırlandırılmıştır. Davanın esasında ne derece haklı olunursa olunsun, süresinde açılmamış olan bir dava da esasa geçilemeyecek ve idari işlem veya eylem hukuksal denetime tabi tutulamayacaktır. Bu yazımızda idari yargılama usulünde dava açma süreleri tüm detayları ile açıklanmıştır.

İdari Yargılama Usulünde Dava Açma Süreleri

İdari yargı dava açma süresi ne kadardır? İdari yargı dava açma süresi; özel dava açma süreleri haricinde olan genel davalarda 60 gün, vergi mahkemelerinde 30 gündür.

Dava açma süreleri sadece kanunla düzenlenebilir ve  kamu düzenine ilişkin olup, kamu düzenini ilgilendirdiği için; idari yargı mercii, önüne gelen bir davada ileri sürülmese bile davanın süresinde açılıp açılmadığını re’sen araştırmak zorundadır. 

Genel Dava Açma Süreleri

Genel dava açma süreleri, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesinde belirtildiği üzere;

Danıştay’da ve idare mahkemelerinde altmış (60) gün, Vergi mahkemelerinde otuz (30) gündür.

Bu düzenlenmenin uygulanması için idari uyuşmazlık hakkında ayrı bir dava açma süresi gösterilmemiş olması gerekir. İlgili kanunda uyuşmazlıkla ilgili özel bir düzenleme varsa, yukarıda anılan madde de yazılı genel dava açma süresi değil, özel kanunda yer alan düzenlemeye göre dava açılacaktır 

Özel Dava Açma Süreleri

30 Günlük Süreye Tabi Olan Davalar

Gerek İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda gerekse diğer kanunlarda 30 günlük özel dava açma süresine tabi kılınan davalara şunlar örnek verilebilir:

• İvedi yargılama usulüne tabi davalar (İYUK m. 20A/2-a),
• Kamulaştırma işlemlerine karşı açılacak iptal davaları (KK m. 14/1),
• Büyükşehir bedeliye meclisince ilçe belediye bütçelerinde yapılan değişikliklere karşı açılacak davalar (BŞBK m. 25),
• Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Uyarınca Tesis Edilen İşlemlere karşı açılacak davalar (6306 s. K. m. 6/9),
• Çevre Kanunu uyarınca verilen idari yaptırım kararlarına karşı açılacak davalar (ÇK m. 25/2),
• Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca verilen idari yaptırım ka-rarlarına karşı Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan itirazların reddedilmesi üzerine açılacak davalar (SSGSSK m. 102),
• Odaların ve borsaların üyelerine verilen idari para cezalarına karşı açılacak davalar (TOBBK m. 93),
• Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca verilen idari yaptırım kararlarına karşı açılacak davalar (TKHK m. 78),
• Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen idari para cezalarına karşı açılacak da-valar (TPK m. 23/4).

15 Günlük Süreye Tabi Olan Davalar

Çeşitli kanunlarda 15 günlük özel dava açma süresine tabi kılınan davalara şunlar örnek verilebilir:

• Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca uygulanan ihtiyati hacizde haciz sebebine yapılacak itirazlar (m. 15),
• Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca ihtiyati tahakkuk üzerine uygulanan ihtiyati hacizde ihtiyati tahakkuk sebebine ve miktarına yapılacak itirazlar (m. 20),
• Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca gönderilen ödeme emrine karşı açılacak yapılacak itirazlar (m. 58),
• Emlâk Vergisi Kanunu uyarınca belirlenen bina metrekare normal inşaat bedellerine karşı açılacak davalar (VUK mükerrer m. 49/2),
• Danıştay Yüksek Disiplin Kurulunca Danıştay meslek mensuplarına verilen disiplin cezalarına karşı açılacak davalar (DK m. 75/2),
• Radyo ve Televizyon Yayınlarının Kuruluş ve Hizmetleri Hakkında Kanun uyarınca verilen idari yaptırım kararlarına karşı açılacak davalar (6112 s. K. m. 32/9),
• Valiliklerce yabancılar hakkında alınan sınırdışı etme kararlarına karşı açılacak davalar (YUKK m. 53/3),
• Esnaf ve sanatkar birliklerinin disiplin kurullarınca verilen cezalara karşı açılacak davalar (5362 s. K. m. 24/5).

10 Günlük Süreye Tabi Olan Davalar

Çeşitli kanunlarda 10 günlük özel dava açma süresine tabi kılınan davalara şunlar örnek verilebilir:

• Millî Eğitim Bakanlığı ile ÖSYM tarafından yapılan merkezî ve ortak sınavlar, bu sınavlara ilişkin iş ve işlemler ile sınav sonuçları hakkında açılacak davalar (İYUK m. 20B/1-a),
• Valinin il encümeni kararlarına karşı açacağı davalar (İÖİK m. 27/6),
• Belediye başkanının belediye meclisi kararlarına karşı açacağı davalar (BelK m. 23).

7 Günlük Süreye Tabi Olan Davalar

Çeşitli kanunlarda 7 günlük özel dava açma süresine tabi kılınan davalara şunlar örnek verilebilir:

• Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu yarınca umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin işletmecilerine verilen idari para cezalarına karşı açılacak davalar (PVSK m. 6/2),
• Organik Tarım Kanunu, Tohumculuk Kanunu ve Su Ürünleri Kanunu uyarınca verilen idari para cezalarına karşı açılacak davalar (5262 s. K. m. 13; 5553 s. K. m. 12/5; 1971 s. K. ek m. 3).

İdari Yargılama Usulünde Dava Açma Süresi Ne Zaman Başlar

Anayasamızın 125/3. maddesinde, İdarî işlemlere karşı açılacak davalarda sürenin, yazılı bildirim tarihinden başlayacağı kurala bağlanmıştır.

Ayrıca İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda belirtildiği üzere dava açma süreleri,

1. a) İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden başlar.
2. b) Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği tarihi izleyen günden başlar.

Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün sonra işlemeye başlar.

İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar.

İdari Yargılama Usulünde Dava Açma Sürelerine ilişkin Genel Kurallar

1. Süreler, tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar.
2. Tatil günleri sürelere dahildir. Şu kadarki, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar.
3. Bu Kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.

İdari Davada Sürelerin Kaçırılması Durumunda Ne Olur?

İdari yargıda süreler hak düşürücüdür. Yani sürelerin kaçırılması halinde davanın esasında ne derece haklı olunursa olunsun, süresinde açılmamış olan bir dava da esasa geçilemeyecek ve idari işlem veya eylem hukuksal denetime tabi tutulamayacaktır.

Bu nedenle hukuki yardım almak önem arzetmektedir. Büromuzda bulunan konusunda uzman avukatlar sizlere yardımcı olmaktan mutluluk duyacaklardır.

İdari Yargıda Dava Açma Süresini Durduran Haller

İdari yargılama usulünde dava açma süresini durduran haller de kanunla tanımlanmıştır. İYUK Madde 11 e göre “İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur.” hükmü bulunmaktadır.

Sonuç

İdari yargılama usulünde dava açma süreleri makalemizin konusunu oluşturmuştur. İdari yargılama usulünde haklı olunsa bile süresinde açılmayan bir davadan dolayı usül eksikliği yaşanacağından dolayı davanın reddine karar verilebilecektir. Dava açma süreleri ve idare hukuku kapsamında konusunda uzman idare avukatı ile yola devam etmeniz veya hukuki destek almanız önem arzetmektedir.