Günümüzde artan boşanma oranlarıyla birlikte en önemli problemlerden biri de eşler arasındaki malların nasıl paylaştırılacağı sorunudur. Bu probleme ilişkin, ortaya çıkan anlaşmazlıklarla birlikte eşler artık evlilik birliği içerisindeki malların nasıl paylaştırılacağını önceden kararlaştırmakta ve ortak kararlarını noter huzurunda yazılı bir sözleşmeye bağlamaktadırlar. Bu makalemizde evlilik sözleşmesi konusu ile hangi şartları gerektirdiği, sözleşmenin ne zaman yapılabileceği ve mal rejimi türleri ele alınacaktır.
Evlilik Sözleşmesi Nedir?
Evlilik sözleşmesi nedir? Evlilik sözleşmesi; eşlerin evlenmeden önce ya da evlilikleri sırasında yaptıkları, evlilik, boşanma ve boşanma sonrası süreci düzenleyen hükümlerin yer aldığı bir sözleşmedir. Evlilik sözleşmeleri büyük çoğunlukla boşanmanın ardından malların nasıl paylaştırılacağını yani evlilik sürecine dahil edilen eşlerin malvarlığının hangi rejime tabi olacağını düzenler.
Mal rejimi sözleşmesinin halk arasındaki karşılığı evlilik sözleşmesidir. Evlilik sözleşmesi evli veya evlenecek çiftlerin gelecekte evlilik birliğinin sona ermesi ihtimaline binaen bir teminat olarak imzaladıkları bir sözleşmedir. Yapılan sözleşmenin maksadı çiftlerin sahip oldukları malların paylaşımını belirlemektir. Başka bir ifadeyle hangi tarafa, hangi malların kalacağına ilişkin yapılan yazılı bir ahittir. Aynı zamanda boşanmada mal paylaşımı konusunu da içerir.
Evlilik Sözleşmesi Ehliyet Şartları Nelerdir?
Sözleşme yapabilme ehliyetinin düzenlendiği Medeni Kanun hükümlerine göre evlilik sözleşmesi yapabilme hakkı ayırt etme gücüne sahip olanlara tanınmış bir haktır. Ayırt etme gücüne sahip ve on sekiz yaşını tamamlamış tam ehliyetliler doğrudan bu haklarını kullanabilirler. Ayırt etme gücüne sahip olmakla birlikte küçük veya kısıtlı olan sınırlı ehliyetsizler ise yasal temsilcilerinin izni veya onayıyla bu sözleşmeyi yapabilirler. Ayırt etme gücüne sahip olmayan tam ehliyetsizlerin bu sözleşmeyi yapma hakları yoktur.
Evlilik Sözleşmesi Ne Zaman Yapılabilir?
Evlilik sözleşmesi ne zaman yapılır? Evlililk sözleşmesi; Medeni Kanunun 203. Maddesinde, mal rejimi sözleşmesinin evlenmeden önce veya sonra yapılabileceği söylenmektedir.
İlgili maddeye göre;
Madde 203 – Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden önce veya sonra yapılabilir. Taraflar, istedikleri mal rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilirler.
Dolayısıyla evlilik sözleşmesi yapılması için herhangi bir zaman kısıtlaması yoktur. Ölüm halinde geçerliliğini devam ettirir. Çiftler isterse tekrar bir sözleşme oluşturabilir. Çiftlerden biri haklı sebepleri olduğu takdirde hâkim kararıyla sözleşmeyi değiştirebilir.
Mal Rejimi Türleri Nelerdir?
Mal rejimi sözleşmesi Türk Medeni Kanununun 202 ve devamındaki maddelerinde ele alınmaktadır. Buna göre;
Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır.
Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirlenen diğer rejimlerden birini kabul edebilirler.’ Burada kanun koyucu mal rejimleri türlerine değinmektedir.
Türk Hukukunda kabul edilen mal rejimi türleri şunlardır;
1-Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi: (TMK madde 218) Evlilik birliği içinde edinmiş olduğu mallara diğer eşin de ortak olmasıdır. Edinilmiş mallara katılma rejimi, evlilik birliğinde edinilmiş mallar ile eşlerden her birinin kişisel malını kapsamaktadır.
2-Mal Ayrılığı Rejimi: (TMK madde 242) Mal ayrılığı rejiminde eşlerin elde etmiş olduğu malları kişisel mal olarak kabul edilmekte olup her bir eş kendi malvarlığı üzerinde tek başına yönetim, yararlanma ve tasarruf hakkına sahiptir.
3-Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi: (TMK madde 244) Paylaşmalı mal ayrılığında, eşlerin evlilik birliğine sonlandırmaları halinde evlilik birliği içinde aileye özgülenen mallar eşit olarak pay edilir.
4-Mal Ortaklığı Rejimi: (TMK madde 257) Mal ortaklığı rejimi, ortaklık malları ile eşlerin kişisel mallarını kapsamaktadır. Mal ortaklığı rejiminde, eşlerin kişisel malları dışında kalan mallar ortak mal olup bu mallar üzerinde eşler tek başına tasarrufta bulunamazlar.
Eşler evlilik sözleşmesi yaparken hangi mal rejimini seçtiklerini belirlemelidirler. Bu dört türden biri seçilip eşler arasında önceden belirlenmelidir.
Mal Rejimi Sözleşmesinin Şekil Şartı
Mal rejimi sözleşmesi kural olarak resmi şekilde yapılmalıdır. Noterde onaylama veya düzenlenme şeklinde yapılır. Yani taraflar evlilik sözleşmesini imzalayıp noterde onaylayabilecekleri gibi noter tarafından da evlilik sözleşmesi düzenlenip taraflarca imza altına alınabilir. Evlilik (mal rejimi) sözleşmesinin taraflarca ve hatta gerektiğinde tarafların yasal temsilcilerince imzalanması zorunludur. Diğer bir deyişle; evlilik sözleşmesinde imza zorunlu bir unsurdur.
Konu ile ilgili detaylı bilgi için ayrıca boşanmada mal paylaşımı ile ilgili makalemizi de okuyabilirsiniz.
Evlilik Sözleşmesi Ne Zamana Kadar Geçerlidir?
Mal rejimi sözleşmesi (evlilik sözleşmesi), ileriye dönük olarak etki göstermektedir. Evlilik birliğinin kurulmasından önce yahut evlenme başvurusu sırasında yazılı bir bildirim yapılarak seçilen mal rejimi evlilik birliğinin başlangıcından itibaren etki gösterecektir. Kural olarak mal rejimi, evlilik sözleşmesi; eşlerden birinin ölümü veya boşanma ile sona ermektedir.
Bu kural mal rejimi sözleşmesi için de geçerli olacaktır. Bunun yanında eşler evlilik birliği içerisinde de daha önce imzalamış oldukları evlilik sözleşmesinde değişiklik yapma imkanına sahiptirler. Bu durumda eski evlilik sözleşmesi, yeni evlilik sözleşmesinin kurulmasıyla beraber sona erecektir. Böylesi bir durumda da yeni evlilik sözleşmesi, sözleşmenin kurulmasından sonra edinilmiş olan malları kapsayacak, daha önce edinilmiş mallar içinse önceki evlilik sözleşmesi koşulları geçerli olacaktır.
Evlilik Sözleşmesinin Sona Ermesi Veya İptali Mümkün Müdür?
Kural olarak mal rejimi sözleşmesi hükümleri evliliğin herhangi bir sebeple sona ermesine kadar devam eder. Bunun dışında mal rejimi; tarafların ortak iradesiyle başka bir mal rejimine geçilirse, olağanüstü mal rejiminin şartları gerçekleştiyse veya haklı bir sebebin varlığı şartıyla eşlerden birinin talebi üzerine mevcut mal rejimi sonlandırılabilir. Ancak bu durumda sadece mal rejimi sona erer. Sona eren mal rejimi tasfiye edilene kadar sözleşme bütün hüküm ve sonuçlarını doğurur. Mal rejimi sözleşmesinin iptali hususunda özel bir düzenleme öngörülmemiştir. Ancak aşırı yararlanma ve irade sakatlıkları gibi durumlar söz konusu olduğunda sözleşmenin iptali için dava açılabilir. Bu dava için görevli mahkeme aile mahkemesidir.
Avukatlarımız tarafından daha önce yazılan anlaşmalı boşanma davası ve şartları başlıklı diğer makalemizi de okuyabilirsiniz.
Evlilik Sözleşmesi Yapmak Zorunlu mudur?
Evlilik sözleşmesi, kanunda eşlere tanınmış bir seçim hakkıdır. Eşler evlilik sözleşmesi ile kural mal rejimi türünden farklı bir mal rejimi belirleme imkanına sahiptirler. Ancak; bu sözleşme bir zorunluluk değildir. Taraflar bu sözleşmeyi yapmadıkları takdirde evlilik birlikleri içerisinde Türk Medeni Kanunu’nca belirlenen kural mal rejimi türü olan edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olacaktır.
Evlilik Sözleşmesi Örneği
Evlilik sözleşmesi örneği, en çok merak edilen konulardan bir tanesidir. Öncelikle belirtmek gerekirki evlilik sözleşmesi örneği matbu bir form değildir. Her eşin talebine ve şartlara göre değişen bir düzeni ve yapısı olabilir. İstekler ve anlaşılacak konular farklılık arzedebilir. Bu yüzden yanılgıya düşürmemek adına evlilik sözleşmesi örneğinde hazır bir form sunmaktan imtina ettik. Çünkü telafisi mümkün olmayan zararlara yol açabileceği kanaatindeyiz. Diğer konularda olduğu gibi bu konuda da hukuki bir danışmanlık hizmeti almak yararınıza olacaktır.
Dergipark içinde yayınlanan şu geniş makale konu hakkında çok daha detaylı bilgi sunacaktır. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/333508
Sonuç Olarak
Düzenlemesi zorunlu olmamakla birlikte eşler arasında önceden yapılıp imzalanacak olan evlilik sözleşmesi eşlere gelecekte ortaya çıkabilecek maddi problemlere ilişkin teminat sağlamakta ve imzalandığı tarihten itibaren geçerli olacak şekilde evlilikte düzenlenecek mal rejimine yönelik sonuçlar doğurmaktadır. Dolaysıyla bahsi geçen sözleşmenin imzalanması her iki tarafın da lehine olacaktır. Tarafın anlaşamaması veyahut gerekli sözleşmeyi düzenleyememeleri halinde bir avukat desteği almaları yerinde olacaktır. Bek Partners Hukuk ve Danışmanlık Ofisi boşanma avukatı Ankara olarak uzman kadrosu ile hizmet vermektedir. Ankara boşanma avukatı olarak uzman ve deneyimli kadromuz ile boşanma davalarında titiz ve müvekkil odaklı hizmetler vermektedir.
